درس 10 اعتماد بر او کلاس دوم

درس 10 اعتماد بر او کلاس دوم

اَلَيسَ اللّهُ بکافٍ عَبدَه و

آيا خدا براى بنده اش كافى نيست؟ زمر، ۳۶

اكنون كه با آينده ى انسان در جهان آخرت آشنا شديم و دانستيم كه سرنوشت ابدى انسان ها براساس رفتار آنان در دنيا تعيين مى شود، لازم است بار ديگر با خداى خود« تجديد عهد » كنيم و تصميم بگيريم راه زندگى را محكم تر و مطمئن تر از گذشته، همان گونه كه خدا از ما خواسته است، بپيماييم و عوامل تقويت كننده ى عزم را به ياد داشته باشيم و در هر برنامه اى به كار بنديم.

در اين درس، با يكى ديگر از عوامل تقويت عزم آشنا مى شويم.

آيات شريفه ی زير را به دقت و زيبا قرائت کنيد.

اَعوذُ باللِّه مِنَ الشَّيطانِ الرَّجيمِ

بِسمِ اللِّه الرَّحمنِ الرَّحيمِ

فَبما رَحمَة مِنَ اللِّه (ای پيامبر) به (برکت) رحمت الهی

لِنتَ لَهُم در برابر آنان نرم و مهربان شدی

وَلَو کُنتَ فَظا اگر درشت خو بودی

غَليظَ القَلبِ سنگدل

لَانفَضّوا مِن حَولکَ از اطرافت پراکنده می شوند

فَاعفُ عَنهُم پس از آنان در گذر

وَ استَغفرلَهُم و برایشان آمرزش بخواه

وَ شاوِرهُم فی الاَمر ودر کار با با آنان مشورت کن

فَاذا عَزَمتَ فَتَوَکَّل عَلَی اللِّه و چون تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن

اِنَّ اللّهَ يُحِبُّ المُتَوَکِّلين زیرا خداوند توکل کنندگان را دوست دارد

آل عمران، ١٥٩

وَ تَوَکَّل عَلَی الحَیِّ الَّذی لا يَموتُ بر آن زنده که نمی میرد توکل کن

وَ سَبّح بحَمدِه ی و به ستایش او تسبیح گوی

وَکَفی بهی و همین بس که او

بِذُنوبِ عِباِدهی خَبيرًا به گناهان بندگانش آگاه است.

فرقان، ٥٨

وَ لَئن سَاَلتَهُم و اگر از آنهابپرسی

مَن خَلَقَ السَّماواتِ وَ الاَرض چه کسی آسمانها و زمین را خلق کرده؟

لَيَقولُنَّ اللّهُ قطعا خواهند گفت :خدا

قُل اَفَرَاَيتُم بگو چه می گوييد

ما تَدعونَ مِن دونِ اللِّه درباره ی آنچه جز خدا می خوانيد؟

اِن اَرادَنیَ اللّهُ بضُر اگر خدا خواهد که به من گزندی رسد

هَل هُنَّ کاشِفاتُ ضُرّه ی آيا آنان دورکننده ی گزند او هستند؟

اَو اَرادَنی برَحمَة يا اگر رحمتی برای من خواهد

هَل هُنَّ مُمسِکاتُ رَحمَته ی آيا آنان بازدارنده ی رحمت او هستند؟

قُل حَسبیَ اللّه بگو خدا مرا بس است

عَلَيه يَتَوَکَّلُ المُتَوَکِّلو ن اهل توکل تنها بر او توکل می کنند.

زمر، ٣٨

به کمک توضيحات زير، ترجمه ی آيات را کامل کنيد.

فَاعفُ: پس درگذر عَزَمتَ: تصميم گرفتی با تفكر در آيات، به سؤال هاى زير پاسخ دهيد و مشخص كنيد كه پاسخ ها را از كدام آيه به دست آورده ايد.

چرا بايد بر خدا توکل کرد؟ مگر خداوند دارای چه ويژگی هايی است؟

در این سوال علت توکل بر خداوند مطرح شده است در پاسخ این سوال باید به اوصافی از خداوند توجه شود که منشا توکل و اعتماد بر اوست آیه ی 58 فرقان می فرماید خداوند زنده ای است که هرگز مرگ را نمی پذیرد و برکار بندگان خود خبیر و آگاه است . از آیه ی 38 زمر هم در می یابیم که تمام قدرتها در اختیار اوست که می تواند بدی ها را از ما دور کند و تنها اوست که نعمتها را به ما می رساند و هیچ مانعی در مقابل او نیست.

چرا بر غير خدا نمی توان توکل کرد؟

در این سوال علت اختصاص توکل بر خداوند آمده است کسی قدرت ایستادگی در مقابل اراده ی خدا را ندارد کسی نیست که بتواند در کار خدا دخالت کند و بازدارنده ی رحمت یا دور کننده ی گزند باشد. زمر 38

برای رسيدن به تصميم صحيح بهتر است چه کار کنيم؟

یکی از راههای رسیدن به تصمیم بهتر مشورت کردن است. آل عمران 159

حقيقت توکّل بر خدا

حقيقت توکّل بر خدارا توضیح دهید؟

(توکّل بر خدا به معنای اعتماد به خداوند و سپردن نتيجه ی کارها به اوست. انسان متوکّل خداوند را تکيه گاه مطمئن خود می يابد و در عين عمل به وظايف، امورش را به او واگذار می کند. او می داند که در صورت انجام وظيفه، هر نتيجه ای که به دست آيد، به مصلحت اوست، گرچه خود بدان مصلحت آگاه نباشد. زيرا خدای حکيمی که جهان را تدبير و اداره می کند از هر کس نسبت به ما مهربان تر است.

تکيه و اعتماد بر خدا به انسان آرامش می دهد و به آينده اميدوار می کند.)

حضرت علی (ع) در يکی از دعاهای خويش در باره توکل چه می گويد:؟(خداوندا تو با آنان که به تو بيش تر عشق می ورزند، بيش از ديگران انس می گيری و برای اصلاح کار آنان که بر تو توکّل می کنند از خودشان آماده تری، اسرار ايشان را می دانی و بر انديشه هايشان آگاهی و بر ميزان بينش آنان دانايی.

در ادامه می گويد:

رازهايشان نزد تو آشکار و دل هايشان در حسرت ديدار تو داغدار. اگر تنهايی، آنان را به وحشت اندازد، ياد تو آنان را آرام سازد و اگر مصيبت ها بر آنان فرو بارد، به تو پناه آورند و روی به درگاه تو دارند، چون می دانند سر رشته ی کارها به دست توست.)

تصميم و توکّل

بین تصمیم و توکل چه رابطه ای وجود دارد توضیح دهید؟

ویژگیهای تصمیم های جوان و نوجوان را بیان کنید؟

(نوجوانی و جوانی دوران تصميم های بزرگ است. هرچه عمر می گذرد و قوای انسان به سستی می گرايد، توان انسان برای تصميم های بزرگ نيز کاهش می يابد.جوان و نوجوان معمولاً آزاد از تمنّيات و وابستگی هاست. شجاعت روحی بالايی دارد و دست و پای وجودش چندان به رشته های دنيايی بسته نشده است؛ مانند برخی از بزرگسالان نيست که به ثروت يا مقام دل بسته يا در حسادت نسبت به ديگری بسوزد يا در فکر تجملات زندگی باشد. او می تواند آرمان های بزرگ داشته باشد، آرمان هايی که از نوع پروازند، از نوع رفتن و صعود کردن، نه از نوع ماندن و در باتلاق زندگی دنيايی فرورفتن.)

از اين رو، در اين دوره نياز شديدتری به توکل و اعتماد بر خداوند حس می شود.

ذکر نمونه:

1حضرت ابراهيم (ع) وحضرت على (ع) دردوره ى نوجوانى وجوانى خود تصميم هاى بزرگى گرفتند و براى آن تصميم ها بر خدا توكل كردند و استقامت ورزيدند، آن تصميم ها را ذكر كنيد

2 آيا نمونه هاى ديگرى از تصميم هاى بزرگ سراغ داريد كه نيازمند توكل بر خداوند و پايدارى و استقامت در راه آن باشد؟

دو نکته ی مهم

چراتوکلّ کردن فقط به معنای گفتن جمله ی« خدايا، بر تو توکلّ می کنم » نيست؟

١ (توکلّ کردن فقط به معنای گفتن جمله ی« خدايا، بر تو توکلّ می کنم » نيست. بلکه انسان بايد در قلب خود بر خدا توکلّ کند و واقعاً او را تکيه گاه خود ببيند. اگر اين گونه باشيم، خداوند کارهای ما را به بهترين وجه چاره خواهد کرد و آن چيزی را که حقيقتاً به نفع ماست پيش خواهد آورد. خداوند آينده هايی را می بيند که ما نمی بينيم و به مصلحت هايی توجه دارد که ما درک نمی کنيم. گاهی چيزهايی را به نفع خود می پنداريم در حالی که به ضرر ماست، يا اموری را به ضرر خود می دانيم در حالی که به نفع ماست ۱. بنابراين شايسته است که با اخلاص بر خدا اعتماد کنيم و بدانيم که هيچ قدرتی در جهان مانع چاره سازی خدا نيست.)

امام صادق (ع) در باره توکل چه می فرماید؟

(امام صادق (ع) فرمود: خداوند به داود (ع) وحی کرد هر بنده ای از بندگانم به جای پناه بردن به ديگری با نيّت خالص به من پناه آورد، از کارش چاره جويی می کنم، گرچه همه ی آسمان ها و زمين و هرچه در آن هاست، عليه او برخيزند.)

توکّل در چه جايی درست است ؟

٢ (توکّل در جايی درست است که انسان مسئوليت و وظيفه ی خود را به خوبی انجام دهد،يعنی فکر و انديشه ی خود را به کار گيرد، با ديگران مشورت کند، بهترين راه ممکن را انتخاب نمايد و با عزم و اراده ی محکم برای رسيدن به مقصود تلاش کند. در اين صورت است که می توان بر خدا توکّل کرد. زيرا توکّل، جانشين تنبلی و ندانم کاری افراد نيست بلکه کمک کننده و اميددهنده به کسی است که اهل همّت، تعقل و پشتکار است.)

روزی، پيامبر اکرم (ص) به مردمی برخورد که اهل کار و فعّاليّت نبودند. به آنان فرمود: شما چگونه مردمی هستيد؟

گفتند: ما توکّل کنندگان بر خدا هستيم.

فرمود: نه، بلکه شما سربار ديگران هستيد.

گر توکّل می کنی در کار کن کشت کن پس تکيه بر جبّار کن

چرا توکل کننده باید اهل معرفت باشد؟

(توکّل کننده ای که اهل معرفت باشد، می داند که انسان بايد در راستای راهيابی به نيازها و خواسته هايش، از ابزار و اسباب بهره جويد. زيرا اين ابزار و اسباب بنابر حکمت الهی قرار داده شده و بی توجّهی به آن ها، بی توجهی به حکمت و علم الهی است.)

توكّل هنگام تصميم

بارخدايا! همان طور كه تو فرمان داده اى، تلاش مى كنم با مراجعه به كتاب آسمانيت قرآن و نگاه به زندگى پيشوايانم بهترين تصميم ها را بگيرم و با تمام توان، راه سرافرازى را بپيمايم.

امّا من انسانم و توانايى هايم از توست.

پس اى خداى مهربان! به قدرت بى پايان تو تكيه مى كنم و بر تو« توكّل » مى نمايم.

١ با توجه به آيات، روايات و توضيحات درس، آثار و فوايد توکّل را ذکر کنيد.

تقویت عزم، تجدید محکم تر پیمان ، ورود محکم تر و استوارتر در کار های بزرگ ، افزایش شجاعت ، قدرت تحمل و صبر بیشتر ، از دست ندادن آرمانها ، خسته نشدن در بین راه ، دوری از تنبلی ......

٢ چه رابطه ای ميان« عزم »و« توکّل » وجود دارد؟

هر چه عزم بزرگتر باشد به توکل بیشتری نیاز است.

٣ آيا توکّل، سبب تنبلی می شود يا تحرّک؟ چرا؟ از آيه ی ۱۵۹ آل عمران کمک بگيريد.

خیر، برخی توکل را بهانه ای برای توجیه تنبلی خود قرار می دهند. آیه ی 159 سوره ی آل عمران در باره پیامبر اکرم (ص) است. ایشان انسانی خستگی ناپذیر و شجاع بوده وبه خاطر نجات انسانها ، با روی باز با مردم روبرو می شدو همچنین در همین آیه ، خداوند از او می خواهد که پس از مشورت و تصمیم ، توکل کند . روشن است که توکل سبب تنبلی نمی شود.

٤ شرايط توکّل حقيقی کدام اند؟

شرایطی مانند : اندیشه و تفکر ، مشورت با دیگران و انتخاب عاقلانه ترین هدفها.

نظرات شما عزیزان:

Ftm